Leonberger – Zdrowie
Dysplazja stawów biodrowych
Polega na deformacji stawu biodrowego, nie jest ona wrodzona. Szczenię rodzi się z prawidłowo wykształconymi stawami, z czasem około 2 miesiąca życia, w wyniku braku odpowiedniego nacisku
i dopasowania, panewka miednicy ulega spłyceniu, a głowa kości udowej deformacji (Blenau, 1993). Dysplazja może dotyczyć jednego lub obu stawów (Haska i in., 2011). „Głowa kości udowej, nie przylegając ściśle do panewki, przemieszcza się w kierunku górnej jej krawędzi, pozostając w pozycji nadwichnięcia. Powoduje to niewłaściwe obciążenie i zmiany w postawie kończyn tylnych i rozwój wtórnych zmian zwyrodnieniowych. Prowadzi to do takich objawów jak: niechęć do poruszania się i do zmiany pozycji, niechęć do skoków i zabawy u 5-8 miesięcznych psów. U psów dorosłych obserwuje się sztywność chodu i słabość zadu. Wszystkie te objawy są wynikiem bolesności. Zdarza się jednak,
że pomimo obrazu radiologicznego ciężkiej postaci dysplazji brak jest objawów klinicznych i pies porusza się normalnie.” (Fiszdon, 2002). Według OFA (Orthopedic Foundation for Animals) jest to wada rozwojowa uwarunkowana wieloma genami (poligenowa) i dotyczy 14% osobników w rasie. (Bell i in., 2013). Czynniki środowiskowe nakładają się w sposób indywidualny na genetyczną podatność. (Janicki 2012)
W zależności od stopnia dysplazji biodrowej u psów zostały przyjęte symbole, zgodne
z zaleceniami FCI gdzie A – oznacza wolny od dysplazji, B – prawie normalny, C – nieznaczna, lekka dysplazja i D – umiarkowana dysplazja, E – ciężka dysplazja. Leonbergery w Polsce nie mają obowiązkowego badania w kierunku dysplazji jednak większość hodowców robi to badanie u psów i suk, które chcą rozmnażać.
Używanie do hodowli psów wolnych od dysplazji nie gwarantuje, że potomstwo będzie od niej wolne (Fiszdon, 2002). Kolejnym schorzeniem, które może wystąpić u psa z dysplazją jest choroba zwyrodnieniowa stawu rozwijająca się na skutek stanu zapalnego w obrębie stawu (Haska i in. 2011). Obie te choroby dają podobne objawy kliniczne i mają podobną patogenezę (Zhou i in., 2010)
Dysplazja stawu łokciowego
Jest to choroba wrodzona, dziedziczona poligenicznie. Dotyczy zespołu jednostek chorobowych prowadzących do zapalenia w obrębie stawu łokciowego, spowodowanych uszkodzeniem w obrębie stawu (Narojek i in., 2008). Najczęściej dotyczy psów ras dużych. U 4-6 miesięcznych psów objawia się długo utrzymującą kulawizną. Dotyczy 4,8% populacji leonbergerów (Bell i in., 2013).
Polineuropatia – wrodzona neuropatia nerwów ruchowych i czuciowych
Polineuropatia (LPN) odnosi się do pewnych specyficznych dla rasy postaci choroby neurologicznej występującej między innymi u leonbergerów. „Poli” oznacza wiele, a „neuropatia” oznacza, że pewna część układu nerwowego nie działa prawidłowo. Uszkodzenie komórek nerwowych zakłóca czucie i ruch. Mięśnie, które nie otrzymują właściwych sygnałów nerwowych, osłabiają się
i uniemożliwiają normalne funkcjonowanie psa. LPN występuje w co najmniej dwóch genetycznie odmiennych formach, które wpływają na najdłuższe nerwy ciała. Wyniki badań wskazują,
że prawdopodobnie istnieje grupa różnych genetycznie i klinicznie podobnych chorób.
U chorych psów objawia się nietolerancją wysiłkową, zanikiem mięśni obwodowych z ich osłabieniem nerwowo-mięśniowym. Pies może hałaśliwe oddychać lub mieć trudności w oddychaniu
z powodu paraliżu mięśni krtani. Choroba ma przebieg postępujący i w końcu doprowadza do niemożności utrzymania własnej wagi. Objawy ze strony porażonej krtani mogą doprowadzić do uduszenia. Badanie w kierunku LPN1 i LPN2, pomimo że nie jest obowiązkowe w Polsce, jest wykonywane przez większość hodowców.
Drugą chorobą neurologiczną występującą u leonbergerów jest leukoencefalomyelopatia tak zwany LEMP, opisany u psów rasy rottweiler i leonberger. LEMP jest recesywnie dziedziczonym zaburzeniem neurodegeneracyjnym, które wpływa na białą substancję ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
(https://www.vetmed.umn.edu/research/labs/canine-genetics-lab/genetic-testing/leonberger-polyneuropathy).
Osteosarcoma
U psów ras dużych może pojawić się kostniakomięsak (osteosarkoma). Jest to najczęstszy typ (około 80% przypadków) pierwotnego raka kości i przeważnie dotyczy szkieletu kończyn. Najczęściej występuje w miejscach intensywnych podziałów komórkowych, nasady kości lub w miejscach urazów. Początkowo objawia się lekką kulawizną, ustępującą po lekach przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Najczęstszym miejscem przerzutów są płuca (Anfinsen i in., 2011).
Spondyloza
Spondyloza jest chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa. Rozwija się stopniowo, postępuje z wiekiem. Występuje u psów starszych w wieku 8 lat, aczkolwiek pierwsze objawy mogą wystąpić już u 6 letniego osobnika. Spondyloza częściej występuje u suk niż u samców. W wyniku zwyrodnienia kręgów dochodzi do zesztywnienia połączenia międzykręgowego co skutkuje bólem, niedowładem, a nawet paraliżem. Głównym objawem jest niechęć do poruszania się. Zdiagnozować można na podstawie badania RTG (https://www.vetopedia.pl/art/spondyloza_u_psa).
Paraliż krtani
Etiologia choroby może być nabyta i wtedy zwykle pojawia się z wiekiem u psów starszych lub wrodzona (dziedziczny laryngoparaliż lub polineuropatia). Objawia się niedrożnością dróg oddechowych wynikającą z upośledzenia funkcji krtani podczas wdechu (Kitshoff i in. 2013).
Niedoczynność tarczycy (hipotyroidyzm)
Jest to choroba ogólnoustrojowa spowodowana zaburzeniami pracy tarczycy. Zbyt mała podaż hormonów wpływa na metabolizm całego organizmu. Najczęściej jako pierwsze obserwowane są zmiany skórne. Choroba szczególnie istotna u suk hodowlanych jednak przy prawidłowym prowadzeniu z powodzeniem można je rozmnażać (Popiel i Cekiera, 2011).
Jaskra
Jaskra to degeneracyjna choroba oka, w przebiegu której pod wpływem podwyższonego ciśnienia śródgałkowego dochodzi do ślepoty. Ponieważ konsekwencją jaskry jest często utrata widzenia, ważne są prawidłowe rozpoznanie i szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii.
Ciecz wodnista jest wytwarzana przez ciało rzęskowe, które znajduje się za tęczówką. Ciecz ta przemieszcza się przez źrenicę do przedniej komory oka i opuszcza ją przez kąt przesączania. Produkcja płynu ocznego i jego odprowadzanie pozostają w stałej równowadze. U psów prawidłowe ciśnienie śródgałkowe wynosi 14-18 mmHg (maksymalnie 25 mmHg).
Jeżeli ciśnienie śródgałkowe jest wyższe niż ciśnienie krwi w naczyniach siatkówki, dochodzi do ich zwężenia lub zamknięcia ich światła, co prowadzi do niedotlenienia komórek nerwowych siatkówki i ich śmierci. Wysokie ciśnienie śródgałkowe prowadzi także bezpośrednio do dysfunkcji komórek zwojowych siatkówki (dr n. wet. Marcin Pikiel). Jaskra może być wrodzona lub wtórna, wrodzoną można wykryć za pomocą badania gonioskopii.
Wady ustawienia powiek (ektropium i entropium)
Częściej spotykane entropium polega na podwinięciu się powieki i drażnieniu oka przez włosy. Prowadzi to do nadmiernego łzawienia oka, kurczu powieki i zapalenia rogówki. Ma charakter dziedziczny i częściej dotyczy bocznej części powieki dolnej. Ektropium natomiast jest wywinięciem powieki na zewnątrz. Jest rzadziej spotykaną wadą, może mieć charakter przejściowy związane ze zmęczeniem psa. Przewlekłe prowadzi do zapalenia spojówki (Garncarz i Garncarz, 2005).
Katarakta (zaćma)
Zaćmą nazywamy każde zmętnienie lub brak przezroczystości soczewki oka. Zmiany mogą dotyczyć wnętrza soczewki lub jej torebki. Zaćma u psa w początkowym stadium może obejmować jedynie część soczewki, lecz z czasem wypełnia jej całą objętość. W niektórych przypadkach zaćma przekracza pierwotną objętość torebki – tzw. zaćma pęczniejąca, doprowadzając do ciężkich powikłań
w postaci zwichnięć soczewki, zapalenia błony naczyniowej i jaskry (dr. wet. M. Lew). Psów z HC (hereditary cataract – zaćma dziedziczna) nie powinno dopuszczać się do hodowli.
Inne nieopisane choroby to: przetrwała błona źreniczna, zapalenie kości i stawów, młodzieńcze zapalenie kości enostoza, przepuklina pępkowa, zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL), kardiomiopatia rozstrzeniowa, niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona), odwarstwiająca martwica chrzęstno-kostna (OCD), skłonności do rozszerzenia i skrętu żołądka (GDV), przetoka odbytnicza/czyraczność odbytu, sporadycznie nadczynność tarczycy, schorzenia oczu; postępujący zanik siatkówki PRA, dwurzędowość rzęs, wywinięcie trzeciej powieki /wady chrząstki trzeciej powieki (Bell
i in., 2013).
Spis piśmiennictwa
1. Anfinsen K. P., Grotmol T., Bruland O.S., Jonasdottir T. J.,2011: Breed-specific incidence rates of canine primary bone tumors — A population based survey of dogs in Norway. Can J Vet Res.; 75:209–215
2. Bell J. S., Cavanagh K. E., Tilley L. P., Smith F. W. K., 2013: Rasy psów i kotów – Przewodnik weterynaryjny. Charakterystyka ras, predylekcje do chorób, wskazania diagnostyczne i terapeutyczne. Galaktyka, 245-246
3. Blenau B., 1993: Dysplazja stawów biodrowych u psów. Magazyn weterynaryjny. 2, 3, 24-28
4. Bliss-Izberg C., Understanding LPN in Leonbergers, https://www.leohealth.org/images/lpn.pdf
5. Garncarz J., Garncarz M., 2005: Choroby powiek u małych zwierząt. Weterynaria w praktyce, maj-czerwiec, 3/2005, 52-56
6. Haska A., Gruszczyńska J., Siewruk K., 2011: Dysplazja stawów biodrowych u psa domowego (Canis familiaris). Cz. 1. wybrane metody diagnostyczne. 79, 11, 27-31
7. Janicki A.M. 2012: Pies. Dysplazja stawów biodrowych. Prawo złotej proporcji i tetralogia panewki- wartości diagnostyczne i prognostyczne. 17.
8. Kaleta T., Fiszdon K.,2002: Wybrane zagadnienia z genetyki i zachowania się psów. SGGW, Warszawa
9. Kitshoff AM1, Van Goethem B, Stegen L, Vandekerckhov P, de Rooster H. 2013: Laryngeal paralysis in dogs: an update on recent knowledge. Journal of the South African Veterinary Association 84(1): E1-E9
10. Lew M., https://marcin-lew.pl/leczenie-zacmy/
11. Narojek T., Fiszdon K., Hanysz E.,2008: Canine elbow dyspllasia in different breeds. Bull Vet Inst Pulawy 52, 169-173
12. Pikiel M., https://weterynarianews.pl/rozpoznawanie-leczenie-jaskry-psow/
13. Popiel J., Cekiera A., 2011: Niedoczynność tarczycy u psów. Magazyn weterynaryjny, 20, 170
14. Zhou Z., Sheng X., Zhang Z., Zhao K., Zhu L., Guo G., Friedenberg S. G., Hunter L. S., Vandenberg-Foels W. S., Hornbuckle W. E., Krotscheck U., Corey E, Moise N. S., Dykes N. L., Li J., Xu S., Du L., Wang Y., Sandler J., Acland G. M., Lust G., Rory J., 2010: Todhunter, Differential Genetic Regulation of Canine Hip Dysplasia and Osteoarthritis. Published online 2010 Oct 11
Zdjęcia i film pochodzą z archiwów prywatnych: Dagmara Korzeniewska-Spedding, Katarzyna Wagenknecht